พิพิธภัณฑ์ภูพาน บริเวณติดริมทะเลสาบหนองหาร ฝั่งหลังโรงเรียนเชิงชุมราษฎร์นุกูล ภายในเป็นแบ่งเป็นห้องจัดแสดง 9 โซน ดำเนินการก่อสร้างตามยุทธศาสตร์แผนการพัฒนากลุ่มจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ได้แก่ สกลนคร นครพนม มุกดาหาร และกาฬสินธุ์ ได้กำหนดให้มีโครงการหนึ่งจังหวัดหนึ่งผลิตภัณฑ์ เพื่อยกระดับโครงสร้างพื้นฐานในการส่งเสริมการท่องเที่ยวของกลุ่มจังหวัด ซึ่งในส่วนของจังหวัดสกลนคร ได้จัดทำโครงการก่อสร้างพิพิธภัณฑ์ภูพาน 

ภายในพื้นที่พิพิธภัณฑ์ทั้ง 9 โซน ประกอบด้วย

- โซนที่ 1 ห้องโหมโรง (Orientation)

- โซนที่ 2 นิทรรศการ "มหัศจรรย์ภูพาน"

- โซนที่ 3 ภูมินิเวศน์ ผู้คน ชุมชน ในป่าบุ่งป่าทาม

- โซนที่ 4 ภูมินิเวศน์ หนองหารกับการตั้งเมืองสกลนคร

- โซนที่ 5 คนสกลนคร

- โซนที่ 6 อาศิรวาทองค์ราชัน องค์ราชินี

- โซนที่ 7 นิทรรศการเทิดพระเกียรติฯ

- โซนที่ 8 ดินแดนแห่งธรรม

- โซนที่ 9 ประติมากรรม ณ ลานกลางแจ้ง

โดยการก่อสร้างแบ่งเป็น 4 ระยะ ใช้งบประมาณทั้งสิ้น 88,801,000 บาท เริ่มเปิดบริการตั้งแต่เมื่อเดือนเมษายน 2555 อยู่ในความรับผิดชอบของผู้ว่าราชการจังหวัดและต่อมาเมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2556 จังหวัดสกลนคร ได้โอนภารกิจการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ภูพาน ให้องค์การบริหารส่วนจังหวัดสกลนครเป็นผู้รับผิดชอบ

เวลาการเปิดให้บริการ

- เปิดให้ประชาชนผู้สนใจเข้าชมตั้งแต่เวลา 09.00 น. ถึงเวลา 17.00 น. ทุกวันอังคาร-อาทิตย์ (หยุดวันจันทร์)